Mówi się, że kto raz był w Ziemi Świętej, już zawsze będzie szukał okazji, aby tam wrócić. Minął już ponad tydzień od powrotu brochowskich pielgrzymów z Izraela, a wspomnieniom nie ma końca. Jak wyglądał ten niezwykły tydzień w miejscu, gdzie wszystko się zaczęło? Zachęcamy do zapoznania się z relacją i obszerną fotorelacją.

15.11.2019

Pielgrzymi rozpoczęli swoją peregrynację w późnych godzinach popołudniowych, wyruszając spod brochowskiej bazyliki na warszawskie lotnisko Okęcie. Tam czekała już na nich pani Aleksandra Sitnicka Pérez, która przez cały pobyt była pilotem oraz przewodnikiem brochowskiej grupy. Przed północą wszyscy pożegnali się z Warszawą i wyruszyli w stronę Lotniska Ben Guriona w Tel Awiwie. Po kilku godzinach lotu, na horyzoncie ukazała się wszystkim nocna panorama tego drugiego co do wielkości miasta Izraela. Po przejściu odprawy pielgrzymi udali się do miejsca swojego zakwaterowania, czyli do Betlejem, na terenie Autonomii Palestyńskiej.

16.11.2019

Po krótkim odpoczynku, pierwszy dzień rozpoczął się od nawiedzenia betlejemskiego sierocińca "Dom Pokoju", prowadzonego przez polskie siostry, gdzie pielgrzymi uczestniczyli we Mszy świętej. Siostry elżbietanki z wielkim zaangażowaniem i miłosierdziem zajmują się palestyńskimi dziećmi, które z przyczyn losowych bądź materialnych potrzebują miłości, zrozumienia oraz wsparcia finansowego. Następnie, już w samej Jerozolimie, nasi parafianie dotarli na Górę Oliwną, gdzie mieli okazję zobaczyć Kościół Pater Noster. To tam Jezus nauczał "Ojcze Nasz". To właśnie z Góry Oliwnej można podziwiać zapierającą dech w piersiach panoramę Jerozolimy oraz kościół Dominus Flevit. 

Na zakończenie pierwszego dnia pielgrzymowania wszyscy mogli pogrążyć się w modlitwie w Kościele Wszystkich Narodów, znanym również jako kościół Konania, obok ogrodu Getsemani, upamiętniającego miejsce modlitwy Jezusa przed aresztowaniem. Ostatnim punktem pielgrzymiego szlaku tego dnia był Kościół Grobu Najświętszej Marii Panny, zlokalizowany w dolinie Cedronu między Wzgórzem Świątynnym a Górą Oliwną. Zgodnie z tradycją w kościele, to właśnie w tym miejscu znajduje się grób Marii z Nazaretu, matki Jezusa.

17.11.2019

Kolejny, drugi dzień pielgrzymowania po Ziemi Świętej zaczął się niezwykle, bo od Mszy świętej na Polu Pasterzy, gdzie Anioł wezwał pastuszków, aby oddali cześć narodzonemu Jezusowi w pobliskim Betlejem. Następnie, pielgrzymi przemieścili się do En Karem, miejsca, w którym Maria odwiedziła św. Elżbietę, a na świat przyszedł patron naszej bazyliki i parafii, czyli św. Jan Chrzciciel. Pielgrzymi mieli okazję nawiedzić miejsce narodzenia św. Jana. Obecnie, En Karem (hebr. ‏עֵין כֶּרֶם‎; arab. ‏عينرم‎, Ajn Karim, dosł. z hebr. „źródło winnicy”) to osiedle mieszkaniowe w Jerozolimie, znajdujące się na terenie Zachodniej Jerozolimy. W czasie II wojny światowej, w latach 1942 – 1947 w miasteczku istniała polska szkoła dla młodzieży przybyłej do Palestyny wraz z armią gen. Andersa.

Nie można być w Izraelu i nie odwiedzić również Instytutu Yad Vashem: World Holocaust Center, czyli Instytutu Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu, który poświęcony jest żydowskim ofiarom Holocaustu oraz wszystkim tym, którzy mieli swój wkład w ratowanie Żydów podczas II wojny światowej. Został założony w 1953 r. w Jerozolimie na mocy „Ustawy o Pamięci”, przyjętej przez izraelski parlament Kneset. Zlokalizowany jest na Wzgórzu Herzla.

Dzień zakończony został wizytą w Bazylice Narodzenia Pańskiego w Betlejem (hebr. בית לחם, Bêṯ Leḥem, dosłownie „Dom Chleba”) – jednej z najważniejszych świątyń dla chrześcijan. Wielogodzinne oczekiwanie w kolejce jest niczym w porównaniu z możliwością dotknięcia srebrnej gwiazdy w miejscu Narodzenia. Nieopodal Bazyliki znajduje się również Grota Mleczna, w której miało miejsce pierwsze karmienie Chrystusa. W tamtejszym sanktuarium maryjnym, od kwietnia 2009 r. znajduje się kopia figury Matki Bożej z Ludźmierza.

Dla chętnych, po całym dniu, została również zorganizowana wycieczka na zwiedzanie Jerozolimy nocą.

18.11.2019

Czwarty dzień zaczął się od Mszy świętej w niezwykłym miejscu, bo w Betanii (Al-Ajzarijja, arab. العيزرية)  - miejscu, gdzie Jezus nawiedził dom Marty, Marii i Łazarza oraz dokonał jego wskrzeszenia. W czasach biblijnych wieś funkcjonowała pod nazwą Betania, albo – ze względu na znajdujący się tam dom, a później grób św. Łazarza - Lazarium. Z powodu biblijnych powiązań miejsce to, już od pierwszych wieków chrześcijaństwa, przyciągało licznych pielgrzymów. Wszyscy mieli zatem okazję zejść do grobu Łazarza.

Z Betani pielgrzymi dotarli do Jerycha, miasta położonego w pobliżu rzeki Jordan na Zachodnim Brzegu (Judea). Od lat czterdziestych do sześćdziesiątych XX w. miasto było okupowanie najpierw przez Jordanię, a następnie po wojnie sześciodniowej, przez Izrael. W 1997 r. Izrael przekazał kontrolę nad miastem Autonomii Palestyńskiej. Jerycho uważane jest za jedno z najstarszych z nieprzerwanie zamieszkałych miast na świecie. Jedną z głównych atrakcji miasta jest postój pod Górą Kuszenia, na której Jezus kuszony był przez szatana. W tym samym mieście był również krótki postój przy drzewie sykomory, związanym z postacią Zacheusza (Łk 19,1-10). Z powodu niskiego wzrostu, gdy przez Jerycho przechodził Jezus Chrystus, wspiął się na sykomorę, aby go zobaczyć. Jezus pozdrowił go i zapowiedział swoją wizytę w jego domu. Zacheusz oświadczył na to, że rozdaje połowę swojego majątku ubogim, a skrzywdzonych przez siebie wynagradza poczwórnie. Po tej deklaracji Jezus określił go jako prawdziwego syna Abrahama.

Pielgrzymi dotarli również tego dnia do Qasr al Yahud, nad dolnym Jordanem, w pobliżu jego ujścia do Morza Martwego, na wschód od Jerycha, na granicy z Jordanią. Według tradycji jest to opisane w Nowym Testamencie miejsce, w którym Jan Chrzciciel ochrzcił Jezusa Chrystusa. Uważa się także, że jest to miejsce, gdzie Izraelici pod wodzą Jozuego przekroczyli „suchą nogą” rzekę Jordan w drodze do Kanaanu, a Eliasz wstąpił do nieba. Nikogo nie powinień zatem dziwić fakt, że to właśnie w tym miejscu brochowscy pielgrzymi odnowili przyrzeczenie Chrztu Świętego. To niezwykłe miejsce, gdyż już po drugiej stronie rzeki wszyscy mogli podziwiać brzeg Jordanii.

Następnie, wszyscy dotarli do najniżej położonego miejsca na ziemi, czyli nad Morze Martwe, gdzie każdy mógł wejść do najbardziej zasolonego zbiornika wodnego na świecie i przekonać się o jego leczniczych właściwościach. W rzeczywistości jednak jest to słone jezioro bezodpływowe położone w tektonicznym Rowie Jordanu, na pograniczu Izraela, Palestyny i Jordanii. Według tradycji głęboko na dnie leżą ruiny Sodomy i Gomory. Dlatego jest ono także znane jako Morze Sodomy lub Morze Lota (świadka tragicznych wydarzeń związanych z tymi miastami). W pobliżu Morza Martwego znajduje się również starożytna twierdza Masada. A dlaczego Morze Martwe? Stopień zasolenia jest tak duży, niż uniemożliwia on rozwój jakichkolwiek organizmów żywych i dlatego też zostało ono nazwane „martwym”.

Dzień zakończył się w Qumran, gdzie w okolicznych jaskiniach w latach 1947 – 1956 znaleziono ponad 900 rękopisów datowanych na okres od II w. p.n.e. do I w. n.e., nazwanych  od nazwy osady rękopisami z Qumran. W wyniku badań okazało się, że odnaleziony zbiór dokumentów po hebrajsku, aramejsku i grecku to zwoje Pisma Świętego. 

Już na sam koniec, przy zapadającym zmierzchu, pielgrzymi zatrzymali się w kanionie Wadi Qelt, gdzie można było podziwiać zapierające dech w piersiach widoki na Pustynię Judzką.

19.11.2019

Piąty dzień pielgrzymowania po Ziemi Świętej rozpoczął się w Emmaus, gdzie Jezus ukazał się dwóm uczniom i został rozpoznany przez nich po łamaniu chleba. Emmaus jest obecnie miejscowością w Izraelu, według Biblii oddaloną 60 stadiów (około 11 km) od Jerozolimy. 

Następnie, wszyscy udali się do Jerozolimy na górę Syjon, na której według przekazu biblijnego znajdowała się twierdza Jebuzytów, zdobyta przez Dawida, który umieścił tam Arkę Przymierza. Na szczyt wzgórza biegnie kręta droga nazwana „Drogą Papieską”, na cześć historycznej wizyty w Jerozolimie papieża Pawła VI w 1964 r. Na płaski szczyt wzgórza można dostać się od strony Starej Jerozolimy, wychodząc przez Bramę Króla Dawida. Obecnie termin Syjon jest też używany w odniesieniu do „Ziemi Obiecanej”, w której Bóg będzie mieszkał wraz ze swoim ludem.

Na górze Syjon pielgrzymi nawiedzili wiele ważnych miejsc, ważnych nie tylko dla chrześcijaństwa, ale również dla judaizmu. Na terenie wzgórza mieści się bowiem Wieczernik, gdzie miała mieć miejsce ostatnia wieczerza Jezusa z apostołami. W czasach krucjat krzyżowcy wznieśli na Syjonie symboliczny Grób Dawida, który w latach 1948 – 1967 (gdy Ściana Płaczu znajdowała się pod kontrolą Jordanii) był głównym celem żydowskich pielgrzymek. Najbardziej okazałą budowlą na górze są wybudowane w 1906 r. bazylika i klasztor Zaśnięcia Marii Panny. Na zboczu wzgórza znajduje się także kościół św. Piotra „In Gallicantu”. Nazwa kościoła pochodzi od epizodu ewangelicznego, według którego św. Piotr trzykrotnie zaparł się pojmanego Chrystusa. Obiekt został zbudowany w miejscu, które utożsamia się z lokalizacją pałacu Kajfasza, czyli miejscem dokąd przyprowadzono Jezusa po aresztowaniu. Co więcej, pod kościołem znajduje się grota, w której przetrzymywano Jezusa przed ukrzyżowaniem. 

Na koniec dnia, odbył się spacer po żydowskiej dzielnicy Starego Miasta oraz wizyta przy Ścianie Płaczu (hebr. הכותל המערבי, Ha-Kotel ha-Ma’arawi, czyli w tłumaczeniu „mur zachodni”), która jak się okazało, tylko w Polsce określana jest mianem „Ściany  Płaczu”. Mur jest pozostałością po zburzonej przez Rzymian Świątyni Jerozolimskiej i jest to najświętsze miejsce judaizmu. Świątynia Jerozolimska (hebr. ‏בֵּית הַמִּקְדָּשׁ‎, Bejt Ha-Mikdasz) jest jedyną świątynią judaizmu stojącą niegdyś w Jerozolimie. Po nieudanym powstaniu żydowskim, Rzymianie zburzyli ją dokładnie 4 sierpnia 70 r. n. e. Wierni zgodnie z tradycją wkładają między kamienie ściany karteczki z prośbami do Boga.

20.11.2019

Szósty dzień pielgrzymi spędzili w Jerozolimie. Poranek rozpoczął się od nawiedzenia Bazyliki św. Anny, gdzie znajdował się dom św. Anny i św. Joachima. To właśnie tutaj na świat przyszła Najświętsza Maryja Panna. Tam również pielgrzymi mogli zobaczyć sadzawkę Betesda lub Sadzawkę Owczą (hebr. beth hesda/בית חסדא, czyli Dom miłosierdzia lub Dom łaski). Opisuje ją Ewangelia Jana, jako otoczoną pięcioma przykrytymi dachem kolumnadami, czyli krużgankami i położoną w pobliżu Bramy Lwiej. Była miejscem cudownych uzdrowień, w tym uzdrowienia paralityka przez Chrystusa.

Następnie, pielgrzymi udali się do Kościoła Biczowania, znanego też jako Kaplica Biczowania. Ten niewielki kościół w muzułmańskiej dzielnicy Starego Miasta w Jerozolimie na Via Dolorosa, znajduje się naprzeciwko II Stacji Drogi Krzyżowej. Tam, wszyscy wzięli udział we Mszy Świętej i to właśnie tam rozpoczęła się Droga Krzyżowa. Grupa z naszej parafii przeszła Via Dolora, czyli ulicę na Starym Mieście Jerozolimy, prowadzącą od medresy Omara (Al-Omarijja) (I Stacja) do Bazyliki Grobu Świętego. Jest to droga, którą przemierzył Jezus Chrystus dźwigając krzyż na Golgotę.

Dzień nie mógł zakończyć się inaczej, jak tylko w Bazylice Grobu Świętego, najważniejszej świątyni chrześcijaństwa. A tam, pielgrzymi nawiedzili Golgotę i Kaplicę Śmierci na Krzyżu, Kamień Namaszczenia oraz Grób Chrystusa.

21.11.2019

Siódmego dnia pielgrzymi opuścili Betlejem oraz Jerozolimę i wyruszyli na północ Izraela. Pierwszym przystankiem była Cezarea Nadmorska nad Morzem Śródziemnym, gdzie można było podziwiać ruiny starożytnego miasta. Miasto zostało założone przez króla Judei Heroda Wielkiego na terenie wcześniejszego, hellenistycznego Pyrgos Stratonos i nazwane na cześć Cezara Oktawiana Augusta.

Następnie, pielgrzymi udali się do Hajfy, nowoczesnego, największego miasta północnego Izraela. Jest to trzecie największe miasto Izraela pod względem powierzchni i ludności. Tam, wszyscy udali się na Górę Karmel, gdzie nawiedzili Kościół Stella Maris oraz mogli podziwiać przepiękne Ogrody Bahaitów wraz z niesamowitą panoramą Hajfy.

Ten dzień obfitował również we wzruszające chwile. Pary małżeńskie z naszej parafii, które wspólnie wybrały się na pielgrzymi szlak do Ziemi Świętej, odnowiły przyrzeczenia małżeńskie w Kanie Galilejskiej (Kefar Kanna), miejscu pierwszego cudu Jezusa. Wydarzenie cudu w Kanie Galilejskiej upamiętniają dwa kościoły – franciszkański Kościół Wesela w Kannie i prawosławna cerkiew. Dodatkowo franciszkanie opiekują się także Kaplicą św. Bartłomieja.

Dzień zakończył się w Nazarecie, gdzie w nocnej scenerii wszyscy mogli podziwiać Bazylikę Zwiastowania Pańskiego, jedną z trzech najważniejszych świątyń chrześcijańskich odwiedzanych przez pielgrzymów przybywających do Ziemi Świętej (po Bazylice Bożego Grobu w Jerozolimie i Bazylice Narodzenia Pańskiego w Betlejem). Jest to jedno z najważniejszych świętych miejsc katolicyzmu. Wchodzi ona w skład kompleksu sakralnego Klasztoru Franciszkanów w Nazarecie. Wedle tradycji chrześcijańskiej bazylika stoi na miejscu, w którym Archanioł Gabriel miał zwiastować Maryi, iż stanie się Matką Syna Bożego. Odwiedziło ją aż trzech papieży: Paweł VI, Jan Paweł II i Benedykt XVI.

22.11.2019

Ostatni dzień pielgrzymowania rozpoczął się od Góry Tabor, miejsca Przemienienia (Transfiguracji) Chrystusa, które upamiętnia franciszkańska Bazylika Przemienienia Pańskiego. Według Ewangelii Jezus zabrał ze sobą na górę trzech uczniów: Piotra, Jakuba i Jana, którzy zobaczyli go w nieziemskiej chwale, rozmawiającego z Mojżeszem i Eliaszem.

Msza święta odbyła się natomiast na Górze Błogosławieństw, wzgórzu na północnym brzegu jeziora Genezaret, w okolicach Kafarnaum, gdzie Jezus wygłosił jedno ze swoich najsłynniejszych kazań. 

W Tabghi, nad Jeziorem Galilejskim, wszyscy mieli okazję podziwiać Kościół Rozmnożenia Chleba i Ryb oraz Kościół Prymatu św. Piotra. Na trasie znalazło się również Kafarnaum (hebr. כְּפַר נַחוּם, Kefar Nachum; arab. كفر ناحوم, Kafr Nahum; pol. Wioska Nahuma), miasto Jezusa.  Kafarnaum to dawne miasto z czasów Hasmoneuszy (II – I wiek p.n.e.). Miejscowość kilkakrotnie pojawia się na kartach Nowego Testamentu, i jest związana z osobą Jezusa Chrystusa. Od 1894 r. ruiny wykupili franciszkanie, którzy rozpoczęli prace wykopaliskowe, a następnie renowację zabytków. Dzień zakończył się rejsem po Jeziorze Galilejskim (lub też Jezioro Tyberiadzkie, czy Genezaret), czyli największym jeziorze słodkowodnym Izraela, w Galilei. Nazywane jest morzem, jednak w rzeczywistości jest to jezioro przepływowe, przez które przepływa rzeka Jordan, stanowiąca wraz z jeziorem, podstawowe źródło wody dla Izraela. System wodnych rurociągów transportuje wodę z Jeziora Tyberiadzkiego aż na pustynię Negew.

23.11.2019

W sobotni poranek, wszyscy opuścili Nazaret, aby udać się na Lotnisko Ben Guriona w Tel Awiwie. Po kilkugodzinnej podróży samolotem na horyzoncie znowu pojawiły się dobrze znane krajobrazy. 

Podsumowanie

Czas spędzony w Ziemi Świętej był czasem niezwykłym. Pełnym wzruszeń, duchowej przemiany i głębokich przeżyć. Ksiądz Proboszcz Paweł Olszewski wraz ze wszystkimi pielgrzymami składa serdeczne podziękowanie Biurowi Podróży „Arka Travel” z Łowicza za profesjonalne przygotowanie pielgrzymki, a pani Aleksandrze Sitnickiej Pérez za fachową opiekę i profesjonalizm w przekazywaniu niezliczonej ilości informacji i wiedzy. Do zobaczenia na pielgrzymim szlaku.

Do zobaczenia/ לְהִתְרָאוֹת (l'hitraot)

Tekst i zdjęcia:

dr Marta Przygoda-Stelmach

Stowarzyszenie „Konfraternia św. Rocha”